Owrzodzenia jamy ustnej: afty, pleśniawki. Objawy i leczenie

1. Na czym polega podrażnienie i uszkodzenie jamy ustnej?
2. Po czym poznać, że w obrębie jamy ustnej występują zmiany chorobowe?
3. W jaki sposób leczy się podrażnienia i uszkodzenia jamy ustnej?

Podrażnienie i uszkodzenie jamy ustnej jest związane z obrzękiem lub bolesnością jamy ustnej, warg lub języka. Choć istnieje wiele rodzajów bóli i zmian w jamie ustnej, najczęstsze wśród nich są owrzodzenia, opryszczka, leukoplakia i pleśniawki. Zmiany te są omówione poniżej. Jeżeli występują u Ciebie zmiany w obrębie jamy ustnej, nie jesteś osamotniony(a) — zmiany tego typu występują w którymś momencie u około jednej trzeciej wszystkich ludzi. Pomimo to, zmiany, podrażnienia i uszkodzenia w obrębie jamy ustnej mogą sprawiać dolegliwości bólowe, powodować niekorzystny efekt kosmetyczny, jak również mogą utrudniać jedzenie i mówienie. Każda zmiana w jamie ustnej, która utrzymuje się przez tydzień lub dłużej, powinna zostać zbadana przez dentystę. W niektórych przypadkach może być zalecana biopsja (pobranie tkanki do badania) — zazwyczaj pozwala ona określić przyczynę, wykluczając poważne choroby, takie jak nowotwory i zakażenie wirusem HIV.

Następujące objawy mogą wskazywać na zmiany chorobowe w jamie ustnej:

• Owrzodzenia są niewielkimi, białawymi, obrzękłymi plamkami lub bolesnymi miejscami, otoczonymi strefą zaczerwienienia. Choć owrzodzenia jamy ustnej nie są zakaźne, to jednak często są one mylone ze zmianami opryszczkowymi, które są powodowane przez wirusa opryszczki i są zakaźne. Warto pamiętać, że owrzodzenia występują wewnątrz jamy ustnej, podczas gdy opryszczka zazwyczaj pojawia się na zewnątrz ust. Owrzodzenia mogą nawracać i mogą być małe, duże lub opryszczkowate (wielokrotne, w grupach lub skupiskach).
• Owrzodzenia jamy ustnej występują często i zdarza się, że nawracają. Choć ich dokładna przyczyna nie jest do końca wyjaśniona, niektórzy eksperci uważają, że w mechanizmie ich powstawania mogą uczestniczyć problemy dotyczące układu odpornościowego, bakterie lub wirusy. Do wystąpienia tego typu zmian mogą także predysponować czynniki takie jak stres, uraz, alergie, palenie tytoniu, niedobory żelaza lub innych witamin, jak również czynniki dziedziczne.
• Zmiany opryszczkowe, czasem określane także jako herpes simplex, mają postać grup bolesnych, wypełnionych płynem pęcherzyków wokół warg, a czasem także pod nosem lub w okolicy podbródka. Opryszczka jest zazwyczaj spowodowana przez określony typ wirusa, zwanego wirusem opryszczki; zmiany te są bardzo zakaźne. Pierwsze zakażenie zazwyczaj występuje u dzieci i czasem ma przebieg bezobjawowy; bywa ono mylone z przeziębieniem lub grypą. Gdy osoba ulegnie zakażeniu, wirus pozostaje w organizmie, od czasu do czasu powodując nawrót objawów. Jednak u niektórych osób wirus pozostaje nieaktywny.
• Leukoplakia wygląda jak grube płytki o białawym zabarwieniu na wewnętrznych stronach policzków, dziąsłach lub języku. Często jest ona związana z paleniem tytoniu lub jego używaniem w postaci bezdymowej, choć istnieją także inne przyczyny, takie jak źle dopasowane protezy , ułamane zęby oraz przygryzanie własnego policzka. Z uwagi na to, że około 5% przypadków leukoplakii przechodzi w zmiany nowotworowe,* dentysta może wykonać biopsję. Leukoplakia często ustępuje po zaprzestaniu używania tytoniu.
• Kandydoza — pleśniawki jamy ustnej — jest najczęstszym zakażeniem grzybiczym powodowanym przez Candida albicans (drożdże). Ma ona wygląd kremowych, żółtobiałych lub czerwonych plam, które występują na wilgotnych powierzchniach w jamie ustnej. Tkanki pod tymi plamami mogą być bolesne. Pleśniawki występują najczęściej u osób używających protez zębowych, u noworodków, u osób osłabionych chorobą oraz osób, których układ odpornościowy nie działa prawidłowo. Szczególnie narażone są także osoby, u których występuje suchość w jamie ustnej lub które są w trakcie antybiotykoterapii lub wkrótce po jej zakończeniu.

Leczenie różni się w zależności od rodzaju choroby. W przypadku opisanych powyżej najczęstszych podrażnień i dolegliwości ze strony jamy ustnej stosuje się następujące leczenie:

• Owrzodzenia — owrzodzenia jamy ustnej zazwyczaj ustępują samoistnie po 7–10 dniach, choć często zdarzają się nawroty. Chwilową ulgę mogą przynieść dostępne bez recepty maści do stosowania miejscowego oraz leki przeciwbólowe. Przemywanie jamy ustnej roztworem przeciwbakteryjnym może pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego. Czasem przepisywane są antybiotyki w celu ograniczenia wtórnych zakażeń.
  
  
• Opryszczka — pęcherzyki zazwyczaj znikają w czasie około jednego tygodnia. Ze względu na to, że nie istnieje leczenie zakażeń wirusem opryszczki, pęcherze mogą pojawić się ponownie w okresie niestabilności emocjonalnej, po ekspozycji na słońce, w przypadku alergii lub gorączki. Chwilową ulgę mogą przynieść dostępne bez recepty miejscowe środki przeciwbólowe. Dostępne na receptę leki przeciwwirusowe mogą ograniczyć częstość występowania tego typu zakażeń — zapytaj o nie swojego dentystę lub lekarza.
  
  
• Leukoplakia — leczenie rozpoczyna się od eliminacji czynników powodujących zmiany. U niektórych pacjentów oznacza to rezygnację z palenia tytoniu. W przypadku innych osób oznacza to usunięcie źle dopasowanych protez i zastąpienie ich nowymi, odpowiednio dopasowanymi. Dentysta będzie monitorował stan zdrowia pacjenta, badając zmianę w odstępach co trzy do sześciu miesięcy, w zależności od typu, położenia i rozmiaru zmian.
• 
  
• Kandydoza — leczenie polega na kontrolowaniu warunków powodujących wystąpienie zakażenia.
  • 
    
  • Dla uniknięcia problemów spowodowanych przez protezy ważne jest ich czyszczenie. Może być pomocne wyjmowanie protez na noc
  • 
    
  • Jeżeli przyczynę stanowią antybiotyki lub doustne środki antykoncepcyjne, pomocne może być zredukowanie ich dawki lub zmiana schematu leczenia
  • 
    
  • W przypadku suchości w jamie ustnej dostępne są preparaty zastępujące ślinę
  • 
    
  • Gdy nie można uniknąć lub wyleczyć przyczyny występowania pleśniawek, wówczas można stosować leki przeciwgrzybicze
  • 
    
  • Duże znaczenie ma prawidłowa higiena jamy ustnej

Zmiana opryszczkowa	Owrzodzenie