W tym artykule przedstawimy skuteczną metodę radzenia sobie z bólem zęba, dowiesz się więcej o przyczynach bólu zęba i poznasz sposoby, jak unikać podobnych problemów w przyszłości. Artykuł przedstawia również metody łagodzenia bólu zęba w domu. Opisuje proste środki, takie jak płukanki solne, okłady z czosnku, stosowanie goździków oraz lodu. Podkreśla jednak znaczenie konsultacji z dentystą, jeśli ból jest ciągły lub nasila się.
Badge field
Sprawdzone sposoby na ból zęba
Published date field
Ostatnia aktualizacja artykułu: 25 Mar 2024
Artykuł zweryfikowany merytorycznie przez: dr Maria Liszewska
Ten artykuł przeczytasz w 2 minuty
Spis treści
Ból zęba jest jednym z najczęstszych problemów, z jakimi zgłaszamy się do lekarza dentysty i jest to symptom, który nie powinien być ignorowany ani bagatelizowany.
Nie zawsze jednak ból ma swoje źródło bezpośrednio w zębach. Pochodzić może również z dziąseł - np. w przypadku zapalenia dziąseł lub paradontozy. Ból może również wynikać z problemów ze stawami skroniowo-żuchwowymi, mięśniami narządu żucia (częste u osób zgrzytających i zaciskających zęby), zatokami (intensyfikacja bólu przy pochylaniu głowy) lub wyrzynającymi się zębami mądrości. W stomatologii istnieje wiele przyczyn bólu, a jego promieniujący charakter często utrudnia pacjentom precyzyjne określenie jego źródła.
Czym jest ból zęba?
Każdy pacjent odmiennie interpretuje ból. Ból zęba to odczucie subiektywne i może zależeć nie tylko od jego stanu klinicznego, lecz także od reakcji osobniczej i indywidualnego progu bólu pacjenta. Co więcej, ból zęba może się nasilać w przypadku obniżonej odporności, a także zmieniać się zależnie od naszego stanu psychofizycznego. Oznacza to, że w przypadku podwyższonego stresu ból zęba może być nasilony, a pacjent może być mniej podatny na znieczulenie w gabinecie stomatologicznym.
Jakie są przyczyny bólu zęba?
Najczęstsze przyczyny ból zęba to:
- infekcja i toczące się zapalenie miazgi,
- próchnica - jej zaawansowane stadium również może prowadzić do zapalenia miazgi,
- uraz,
- utrata zęba,
- nadwrażliwość - na bodźce zewnętrzne, np. temperatura, podmuch powietrza,
- wyrzynanie się zębów,
- ekstrakcja zęba.
Ból może wystąpić także po ekstrakcji zęba, czyli zabiegu chirurgicznym polegającym na jego usunięciu.
Ból zęba przy nadwrażliwości
Ostra reakcja bólowa występująca w momencie zadziałania bodźca zewnętrznego, np. przy spożywaniu zimnych bądź ciepłych pokarmów, a nawet na podmuch powietrza podczas badania stomatologicznego, w zębach niezniszczonych przez próchnicę może sugerować nadwrażliwość.
Nadwrażliwość zębów może pojawiać się w sytuacjach, kiedy zewnętrzna, ochronna tkanka zęba (szkliwo) zostanie utracona. Może się to wydarzyć np.:
W wyniku zbyt intensywnego szczotkowania
W wyniku zgrzytania zębami
Gdy szkliwo zostanie rozpuszczone przez kwasy w wyniku erozji zęba.
Wtedy dochodzi do odsłonięcia leżącej poniżej zębiny, która połączona jest ze znajdującą się wewnątrz każdego zęba żywą i unerwioną tkanką - miazgą. Każdy bodziec jest wówczas przewodzony do miazgi znacznie szybciej i odbierany dużo intensywniej.
Ból zęba przy wyrzynaniu się ósemek
Nierzadką przyczyną bólu zębów są także wyrzynające się zęby mądrości, czyli trzecie zęby trzonowe. Są to zęby stałe, wyrzynające się w jamie ustnej najczęściej między 17. a 25. rokiem życia. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy wyrzynają się one wiele lat później. Nierzadko w łuku zębowym nie ma wystarczającej ilości miejsca, by trzecie zęby trzonowe wyrznęły się całkowicie - może dojść do częściowego lub całkowitego ich zatrzymania w kości. Ból towarzyszący wyrzynaniu się ósemek jest zwykle okresowy i nawracający. Jak podaje National Health Service, nawet 80% zębów mądrości wymaga ekstrakcji.
Jakie są objawy bolącego zęba?
O objawy bólu zęba na pewno wypyta dentysta, przeprowadzając bardzo dokładny wywiad:
Istotne podczas diagnostyki jest to, czy ból zęba wystąpił po raz pierwszy, czy pojawiał się w przeszłości (nawet kilka lat wcześniej).
Kolejnym pytaniem jest to, czy ból pojawia się samoistnie (bez udziału bodźców zewnętrznych), czy pod wpływem bodźców zewnętrznych (tzw. ból sprowokowany), który pojawia się w odpowiedzi np. na ciepło, zimno, nagryzanie bądź dotyk.
Lekarz dentysta może także dopytać, czy ból występuje nieustannie (tzw. ból ciągły) czy z przerwami (przerwy trwające dłużej towarzyszą raczej początkowym fazom zapalenia, natomiast przerwy krótsze sugerują bardziej zaawansowane zapalenie miazgi).
Ważną informacją podczas wizyty diagnostycznej będzie także charakter bólu - czy jest to ból ostry, ćmiący, pulsujący czy tętniący.
Lekarz dentysta może także spytać, czy doskwierający ból jest zlokalizowany (pacjent potrafi wówczas dokładnie wskazać ząb przyczynowy), czy promieniujący. W wyniku promieniowania bólu pacjent często nie potrafi go zlokalizować w odniesieniu do szczęki (zębów górnych) czy żuchwy (zębów dolnych). Najczęściej jednak pacjent jest w stanie określić stronę, z której ból pochodzi (prawa lub lewa). Ból pochodzący od zęba górnego promieniuje najczęściej do oka i skroni. Natomiast bóle promieniujące do ucha, szyi i potylicy (tylnej części głowy) są charakterystyczne dla procesów zapalnych toczących się w zębach dolnych.
Jak należy leczyć ból zęba?
Leczenie bólu zęba zawsze rozpoczyna się od wnikliwej diagnostyki opartej na rozmowie z pacjentem oraz badaniu klinicznym. Niezbędna jest także diagnostyka radiologiczna - lekarz dentysta, w zależności od wskazań, może wykonać zdjęcie pantomograficzne (2D), tomografię komputerową (3D) lub punktowe zdjęcia radiologiczne (np. zdjęcia zębowe czy skrzydłowo-zgryzowe).
Na podstawie badania i postawionej diagnozy lekarz dentysta zaproponuje możliwości lecznicze w zależności od przyczyny i źródła problemu, z jakim zgłosił się pacjent. Najczęściej jest to leczenie zachowawcze (leczenie próchnicy), leczenie endodontyczne (inaczej leczenie kanałowe, w przypadku, gdy stanem zapalnym objęta jest wewnętrzna tkanka - miazga lub tkanki okołowierzchołkowe zęba) bądź leczenie chirurgiczne (ekstrakcja, czyli usunięcie bolącego zęba). Ekstrakcja może być wskazana w przypadku rozległych zniszczeń tkanek zęba, kiedy nie ma możliwości ich leczenia zachowawczego lub protetycznego, a mają negatywny wpływ na zdrowie ogólne pacjenta.
W oczekiwaniu na umówioną wizytę w gabinecie stomatologicznym można przyjąć leki przeciwbólowe - zarówno National Health Service, jak i American Dental Association sugerują przyjęcie niesteroidowych leków przeciwzapalnych takich jak ibuprofen lub paracetamol, nie przekraczając jednorazowej i dobowej dawki maksymalnej (podanej w ulotce dołączonej do leku). Należy pamiętać, że w przypadku bólu zęba warto skontaktować się z lekarzem dentystą i poprosić o poradę lekarską przy doborze leku przeciwbólowego.
Jak zapobiegać bólom zęba?
Dobra wiadomość jest taka, że większości problemów stomatologicznych i towarzyszącemu im bólowi można zapobiec! Jak zatem zapobiegać bólom zęba?
Receptą na zdrowy uśmiech jest dwukrotne w ciągu dnia szczotkowanie zębów pastą z odpowiednią zawartością fluoru oraz oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych (stosując np. nić dentystyczną lub szczoteczki międzyzębowe).
Bardzo ważne są także regularne kontrolne badania stomatologiczne oraz profesjonalne oczyszczanie zębów w gabinecie stomatologicznym.
Ponadto, lekarze dentyści oraz higieniści stomatologiczni dysponują szeregiem zabiegów profilaktycznych, takich jak aplikowanie lakierów lub żelów fluorkowych, które pomagają w zapobieganiu próchnicy.
Aby skutecznie zapobiec bólom zęba, w przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów należy udać się na dokładne badanie i konsultację stomatologiczną w celu sprecyzowania źródła i przyczyny bólu oraz poznania możliwości leczniczych dla danego problemu.
Ból zęba: domowe sposoby
Jeśli nagle zaczyna boleć Cię ząb, a natychmiastowa wizyta u dentysty z jakiegoś powodu nie jest możliwa, z pewnością zaczynasz zastanawiać, jak samodzielnie złagodzić nieprzyjemne objawy. Tymczasową ulgę mogą przynieść te 4 domowe sposoby na ból zęba - dowiedz się, jak dzięki prostym i dostępnym składnikom, które masz w kuchni, możesz szybko przynieść sobie ulgę i poczuć się lepiej.
Sposób #1: Zimne okłady
Jeśli bólowi zęba towarzyszy obrzęk i stan zapalny, ulgę może przynieść przykładanie zimnego kompresu. Owiń lód lub wielorazowy kompres żelowy w kawałek materiału i przyłóż go na zewnętrzną część policzka na 15-20 minut. Możesz powtarzać tę czynność co kilka godzin, w miarę potrzeb. Zimne okłady mogą pomóc w zmniejszeniu bólu zęba i obrzęku poprzez zwężenie naczyń krwionośnych, jednak nie usuną one całkowicie przyczyny bólu.
Sposób #2: Olejek goździkowy
Olejek goździkowy zawiera naturalny środek przeciwbólowy, antyseptyczny i przeciwzapalny – eugenol. To właśnie on sprawia, że ta metoda pomaga łagodzić ból. Rozcieńcz olejek, np. w oliwie z oliwy, nasącz wacik kilkoma kropelkami roztworu i delikatnie pocieraj objęte bólem okolice zęba i dziąseł. Olejek goździkowy w zbyt dużym stężeniu może podrażniać dziąsła i błony śluzowe jamy ustnej, dlatego zaleca się jego rozcieńczenie. Olejek ten ma też dość nieprzyjemny smak, który może nie każdemu odpowiadać.
Sposób #3: Płukanie jamy ustnej roztworem soli
Ulgę w bólu zęba może przynieść płukanie jamy ustnej roztworem z soli i ciepłej wody. Ma on właściwości antyseptyczne, co oznacza, że pomaga w zwalczaniu bakterii w jamie ustnej, zmniejszeniu stanu zapalnego i opuchlizny oraz przyspieszeniu procesu gojenia. Pamiętaj, że płukanka z soli może przynieść ulgę, ale nie zastąpi profesjonalnej opieki stomatologicznej. W przypadku bólu zęba zawsze warto skonsultować się z dentystą, aby znaleźć i leczyć jego przyczynę.
Aby przygotować płukankę z soli:
Rozpuść pół łyżeczki soli w szklance ciepłej (ale nie gorącej) wody.
Płucz jamę ustną roztworem przez około 30 sekund, a następnie wypluj go.
Powtarzaj płukanie kilka razy dziennie, zwłaszcza po posiłkach.
Sposób #4: Leki przeciwbólowe
Aby doraźnie poradzić sobie z bólem zęba, możesz zażyć, zgodnie z instrukcją znajdującą się na opakowaniu, lek przeciwbólowy sprzedawany bez recepty. Pamiętaj, że nie należy rozkruszać tabletki przeciwbólowej i przykrywać nią bolącego zęba, ponieważ może to spowodować poparzenia tkanki dziąseł i zwiększyć dyskomfort. Leki przeciwbólowe zapewnią Ci komfort w oczekiwaniu na wizytę u stomatologa, jednak podobnie jak w przypadku innych domowych sposobów, przynoszą tylko tymczasową ulgę. Jeśli zażywasz te środki i unikasz spotkania z dentystą, stan zęba może się pogorszyć.
Kiedy należy udać się do dentysty?
Jeśli zaczyna boleć Cię ząb, najlepiej od razu udać się do lekarza. W przypadku pacjentów wymagających natychmiastowej pomocy, kliniki i gabinety dentystyczne są zwykle w stanie zarezerwować wizytę tego samego dnia. Jeśli oprócz bólu zęba występują u Ciebie inne, dodatkowe objawy, np. gorączka, obrzęk twarzy, ból głowy, a dentysta nie jest dostępny, udaj się na pogotowie.
Bibliografia:
Bolesława Arabska-Przedpełska, Halina Pawlicka, Współczesna endodoncja w praktyce, Bestom DENTOnet.pl, 2012
Maria Barańska-Gachowska, Endodoncja wieku rozwojowego i dojrzałego. Tom I, Wydawnictwo Czelej, 2021
Zbigniew Jańczuk, Urszula Kaczmarek, Mariusz Lipski, Stomatologia zachowawcza z endodoncją. Zarys kliniczny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018
Iwona M. Tomaszewska, Nadwrażliwość zębów, mp.pl (https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-zebow/107700,nadwrazliwosc-zebow)
Danuta Piątowska, Kariologia współczesna. Postępowanie kliniczne, Med Tour Press International, 2009
